Sósíalistaþing 2021 samþykkti breytingum á Skipulagi flokksins, sem myndar grunn að starfsemi Sósíalistaflokksins ásamt Lögum flokksins. Breytingar snúa að því að auka enn valddreifingu í flokknum, skýra hlutverk einstaka nefnda og stjórna, byggja upp samráðsvettvang milli stjórnar og takmarka stjórnarsetu til að tryggja endurnýjun innan þessara kjarna flokksins.

Skipulagið byggir á að þeirri grunnhugsun að grasrótin gefi aldrei frá sér vald til stefnumótunar, röðunar á framboðslista og annarra veigamikilla þátta. Sú vinna er unnin af almennum félögum á Sósíalistaþingi og í slembivöldum hópum milli þinga. Þetta á við um málefnahópa, samvisku og kjörnefnd. Auk þessara hópa starfa innan flokksins fimm stjórnir sem hver um sig sinnir sínum verkefnum og sækja allar sjálfstætt umboð til grasrótarinnar á Sósíalistaþingi. Engin stjórn er yfir aðra sett. Síðan er stefnt að því að byggja upp sellur í hverfum, bæjum, sveitum og öðrum byggðum þar sem félagar tengdir ólíkum stjórnum, hópum og nefndum flokksins hittast og tengjast þar með allri starfsemi flokksins í sinni heimabyggð. Sósíalistaflokkurinn er þannig fjölkjarna grasrótarhreyfing sem fámenn forystusveit getur ekki beygt undir sig.

Helstu breytingar:

Helstu breytingarnar á skipulaginu eru þessar:

• Málefnanefndir kallast ráðuneyti og mynda sérstaka stjórn, Stjórnarráð, og verða því að sjálfstæðri einingu innan flokksins.
• Bráttuhópar sem starfað hafa innan flokksins (Ungir sósíalistar, Verkalýðsráð, Innflytjendaráð, Öryrkjaráð, Sósíalískir femínistar og Meistaradeildin) mynda sjálfstæða stjórn, sem hefur það hlutverk að styrkja baráttuhópana og fjölga sambærilegum hópum. Þetta starf verður að sjálfstæðri einingu innan flokksins og sækir umboð sitt til hóanna sjálfra og Sósíalistaþings.
• Hlutverk framkvæmdastjórnar er skýrt í Lögum flokksins en það er jafnframt skilgreint í Skipulaginu svo hægt sé að átta sig á uppbyggingu flokksins með því að lesa Skipulagið eitt.
• Sett eru inn þrjár samstarfsnefndir stjórna; Umsjónarnefnd Sósíalistaþings, Laga- og gagnanefnd, Fjárhagsráð og Kjörstjórn.
• Kjörstjórn var áður skipuð af slembivalinni Kjörnefnd en er hér færð undir kjörnar stjórnir flokksins.
• Setutími félaga í einstökum stjórnum er takmarkaður og kjörgengi félaga skýrt.

Hér er nýsamþykkt Skipulag með ofangreindum breytingum:

 

SKIPULAG

 

Sósíalistaflokkur Íslands ætlar sér að vera öflug fjöldahreyfing almennings og taka virkan þátt í baráttu hans fyrir frelsi, jöfnuði, jafnrétti og mannhelgi á öllum sviðum samfélagsins. Tilgangur eftirfarandi Skipulags er að stuðla að lýðræði, gagnsæi og valddreifingu í starfi flokksins enda verði það þannig bæði öflugt og verðugt markmiðum hans. Engin stjórnmálahreyfing er ónæm fyrir vandamálum á borð við klíkumyndun, leyndarhyggju og samþjöppun valds og er Skipulaginu jafnframt ætlað að setja þeim hömlur.

Ávallt skal hafa jafnrétti að leiðarljósi í störfum flokksins, hvort sem er í starfi stjórna eða við framkvæmd slembivals, en slembivaldir hópar skulu skipaðir kynjum jafnt. Skipulagið hefur stöðu flokkslaga.

Sósíalistaþing

Sósíalistaþing markar pólitíska stefnu Sósíalistaflokks Íslands út frá tillögum Málefnahópa og þiggja aðrar stofnanir flokksins umboð sitt frá því varðandi mótun og framkvæmd stefnu. Meirihluti greiddra atkvæða á Sósíalistaþingi ræður úrslitum mála, en atkvæðisrétt hafa viðstaddir félagsmenn.

Sósíalistaþing skal haldið minnst árlega og er um leið vettvangur árlegs Aðalfundar, eins og honum er lýst í Lögum. Sósíalistaþing getur tekið ákvörðun um að fresta framhaldi aðalfundarstarfa fram að tiltekinni dagsetningu á starfsárinu eins oft og þurfa þykir.

Sósíalistaþingi er heimilt að efna til opinnar dagskrár, bjóða ræðumönnum utan flokksins að taka til máls og nýta önnur tækifæri til að gera Sósíalistaþing að opinberum viðburði sem veki athygli á starfsemi Sósíalistaflokksins.

Að jafnaði skal Framkvæmdastjórn annast framkvæmd Sósíalistaþings (boðun, kynningu, útvegun húsnæðis, uppsetningu dagskrár o.s.frv.) en Málefnastjórn, Stjórnaráð, Félagastjórn, Baráttustjórn og Samvisku er einnig heimilt að boða til Sósíalistaþings af sjálfsdáðum þyki tilefni til og skal þá Framkvæmdastjórn vera þeim til liðsinnis.

Svo sem tilgreint er í lögum getur Sósíalistaþing boðað til Aukaaðalfundar, og gilda þá reglur Aðalfundar um hann.

Framkvæmdastjórn

Framkvæmdastjórn heldur utan um lög, skipulag og uppbyggingu flokksins og sér um öll málefni flokksins sem ekki er tekið fram í lögum, skipulagi eða samþykktum Sósíalistaþing að sé hlutverk annarra stjórna eða hópa innan flokksins. Framkvæmdastjórn heldur utan um slembival Kjörnefndar og Samvisku og styður við starf þessara hópa. Framkvæmdastjórn hefur eftirlit með uppbyggingu starfs innan flokksins og grípur inn í ef stjórnir verða óstarfhæfar og hefur eftirlit með að starf þeirra séu samkvæmt lögum flokksins, skipulagi og samþykktum Sósíalistaþings.

Framkvæmdastjórn heldur utan um starf samstarfshópa á borð við Umsjónarnefnd Sósíalistaþings, þar sem formenn og ritarar allra stjórna eiga sæti; Laga- og gagnanefnd þar sem ritarar allra stjórna sitja; og Fjárhagsráðs sem allir gjaldkerar skipa auk fólks sem sér um fjáraflanir.

Málefnahópar og Málefnastjórn

Til að styðja við stefnumótun flokksins starfar Málefnastjórn, en hún annast framkvæmd stefnumótunarvinnu á milli Sósíalistaþinga og í umboði þess. Málefnastjórn skipar slembivalda hópa félagsmanna („Málefnahópa“) sem vinna stefnudrög í einstökum málaflokkum. Málefnastjórn skal styðja við vinnu Málefnahópa með ráðum og dáð og leitast við að tryggja góð vinnubrögð og vandaða útkomu úr starfi þeirra.

Kosning Málefnastjórnar fer fram á Sósíalistaþingi. Skal hún skipuð 9 aðalmönnum og 4 til vara. Stjórn skiptir sjálf með sér verkum, og skal skipa formann, varaformann og ritara. Formaður boðar til funda. Framkvæmdastjórn skal vera Málefnastjórn til aðstoðar eftir því sem þörf krefur en hlutast ekki til um starf hennar umfram það sem samþykkt er á Sósíalistaþingi.

Ráðuneyti og Stjórnarráð

Þegar málefnastefna hefur verið samþykkt skal mynda sjö manna stjórn ráðuneytis um hvert málefni fyrir sig. Stjórn ráðuneytanna samanstanda af þremur fulltrúum úr slembivöldum málefnahópum og fjórum fulltrúum sem valdir eru á Sósíalistaþingi eða félagsfundum.

Hlutverk ráðuneytanna er halda uppi umræðu um viðkomandi málefni innan flokksins, standa fyrir fundum um málefnið, kynna málefnastefnuna út á við, laða fólk til þátttöku og starfs og undirbúa endurskoðun viðkomandi málefnastefnu af nýjum slembivöldum málefnahóp með því að viða að flokknum reynslu og þekkingu sem snertir viðkomandi málefni.

Stjórn hvers ráðuneytis skal velja sér formann, ritara og talsmann, ef þurfa þykir. Formaður hvers ráðuneytis, kallaður ráðuneytisstjóri, starfar með yfirstjórn ráðuneytanna, kallað Stjórnarráð, að því að byggja upp ráðuneytin og flytja á milli þeirra góða reynslu. Stjórnarráðið starfar í umboði framkvæmdastjórnar þar til ráðuneytin eru orðin í það minnsta tíu og reynsla komin á starf þeirra. Eftir það er Stjórnarráðið og ráðuneytin sjálfstæð eining innan flokksins sem heyra undir Sósíalistaþing.

Sellur og Félagastjórn

Sósíalistaflokkur Íslands leitast við að halda sem öflugustum tengslum við félagsmenn sína og styðja þá í reglulegri virkni og ábyrgðarstörfum innan flokksins. Til að anna þessu hlutverki skipar Sósíalistaþing Félagastjórn.

Félagastjórn starfrækir „Sellur“ sem félagsmenn á tilteknu búsetusvæði tilheyra sjálfkrafa. Félagastjórn virkjar, styður og mótar starf Sellanna eftir þörfum. Sellurnar efla tengsl flokksins við félagsmenn og nærsamfélög þeirra og skulu leitast við að halda reglulega fundi og bjóða þar nýja félagsmenn sérstaklega velkomna. Sellur skulu einnig leita leiða til að afla nýrra félagsmanna.

Heimilt er að varpa spurningum sem varða ákvarðanir flokksins til Sellanna.

Framkvæmdastjórn skal veita Félagastjórn aðgang að félagaskrá og upplýsa hana reglulega um skráningu nýrra félagsmanna.

Félagastjórn er kjörin á Sósíalistaþingi og skal skipuð 9 aðalmönnum og 4 til vara. Hún skiptir sjálf með sér verkum en skal hafa innanborðs formann, varaformann og ritara. Sósíalistaþing getur tekið ákvörðun um að úthluta fé til Félagastjórnar til að standa straum af kostnaði á borð við leigu fundarhúsnæðis og kaffiveitingar. Skal þá Félagastjórn skipa sér gjaldkera, sem stendur skil á fjárhagsuppgjöri til gjaldkera Framkvæmdastjórnar.

Baráttuhópar og baráttustjórn

Félögum í Sósíalistaflokknum er heimilt að stofna sjálfstæða baráttuhópa á borð við Unga sósíalista, Sósíalíska femínista, Meistaradeild, Verkalýðsráð, Innflytjendaráð og Öryrkjaráð. Þessir hópar eru sjálfstæðir og starfa eftir eigin stefnuyfirlýsingum, geta ályktað í eigin nafni en ekki í nafni flokksins sjálfs.

Öllum er heimilt að stofna baráttuhópa en sækja þarf um heimild til framkvæmdastjórnar um stofnun þeirra. Hver hópur þarf að skipa fimm manna stjórn hið minnsta og skulu félagar í Sósíalistaflokknum sitja í stjórninni. Hana skipa formaður, varaformaður, ritari, gjaldkeri og meðstjórnandi eða meðstjórnendur og skulu þessi hlutverk tengjast inn í baráttustjórn flokksins (formaður, varaformaður), fjárhagsráð flokksins (gjaldkeri) og laganefnd flokksins (ritari).

Baráttustjórn flokksins er tengiliður baráttuhópanna við Sósíalistaþing og aðrar stjórnir flokksins og styður baráttuhópanna í starfi sínu og uppbyggingu. Í Baráttustjórn sitja formenn og varaformenn allra baráttuhópa sem hafa fengið heimild til starfa og kjósa stjórnarmenn sér formann, varaformann og ritara. Baráttustjórnin er sjálfstæð og heyrir ekki undir aðrar stjórnir flokksins en ber ábyrgð gagnvart grasótinni á Sósíalistaþingi.

Samviska

Sósíalistaþing skal skipa slembivalda nefnd félagsmanna, Samvisku, sem hefur það hlutverk með höndum að efla umræðu og vitund um réttindi og skyldur félagsmanna, vandaða starfshætti, góð samskipti, virðingu fyrir persónum og jafnrétti milli einstaklinga í starfi flokksins auk þess að skera úr um ágreiningsmál sem þar geta komið upp og falla utan verksviðs Framkvæmdastjórnar. Slík mál geta t.d. varðað meint afglöp stjórnarmanna í embætti eða meinta ósæmilega framkomu félagsmanns við aðra félagsmenn eða á opinberum vettvangi. Erindi til Samvisku skal senda á póstfangið: samviska@sosialistaflokkurinn.is

Samvisku er heimilt að eiga frumkvæði að samtali við félagsmenn um störf hennar, tilgang og viðmið og getur lagt fram drög að Siðareglum til samþykkis á Sósíalistaþingi. Að öðrum kosti skal Samviska hafa Lög, Skipulag og aðrar skriflegar samþykktir flokksins til viðmiðunar í ákvörðunum sínum en skal jafnframt hafa sanngirni, meðalhóf og skynsemi að leiðarljósi. Ákvarðanir hennar skulu studdar málefnalegum sjónarmiðum.

Samvisku er heimilt að sækja álit hjá sérfróðum einstaklingum og leita fyrirmynda annars staðar frá um hvernig best megi ná markmiðum hennar og tryggja farsælar úrlausnir ágreiningsmála.

Samviska getur, eftir atvikum, beitt eftirfarandi úrræðum:

Gagnvart meðlimum Framkvæmdastjórnar, Málefnastjórnar, Málefnahópa, Félagastjórnar og Kjörnefndar: Veitt skriflega áminningu, vikið úr embætti, og/eða vikið úr flokknum.
Gagnvart félagsmönnum: Veitt skriflega áminningu og/eða vikið úr flokknum.
Að jafnaði skal félagsmönnum ekki vikið úr flokknum nema að veittri a.m.k. einni áminningu.

Í Samvisku skal velja 30 nefndarmenn og teljast fundir hennar löglegir að viðstöddum 10 þeirra.

Framboð, kjörnir fulltrúar, Kjörnefnd og Kjörstjórn

Ákvörðun um framboð Sósíalistaflokksins til þings eða sveitarstjórna skal tekin af Sósíalistaþingi eða með skýru umboði þess. Skal þá taka til starfa Kjörnefnd skipuð slembivöldum félagsmönnum sem annast skipun framboðslista og í kjölfarið samskipti flokksins við kjörna fulltrúa. Í Kjörnefnd skulu skipaðir 30 nefndarmenn. Teljast fundir löglegir séu 10 þeirra viðstaddir.

Kjörnefnd skal samþykkja nánari útfærslu á vinnubrögðum sínum við skipun lista og samskipti við frambjóðendur. Við slembival í kjörnefnd fyrir Alþingiskosningar skal gæta þess að í nefndinni sitji fulltrúar úr öllum kjördæmum.

Kjörstjórn flokksins skipa fulltrúar úr öllum stjórnum hans; Framkvæmdastjórn, málefnastjórn, félagastjórn og baráttustjórn og stjórnaráði þegar þær stjórnir hafa tekið til starfa. Kjörstjórn vinnur með kjörnefnd og kynnir fyrir henni tilhögun kosningabaráttunnar.

Kjörgengi til stjórnarsetu

Félagsmaður getur á hverjum tíma aðeins setið í einni kjörinni stjórn (Framkvæmdastjórn, Félagastjórn, Baráttustjórn, Stjórnarráði eða Málefnastjórn). Seta félagsmanns í kjörinni stjórn útilokar hann ekki frá setu í slembivalinni stjórn (til að mynda Samvisku, Kjörnefnd eða Málefnahópum). Né heldur útilokar seta í einni slembivalinni nefnd setu í annarri slembivalinni nefnd. Þó skal nefndarmaður í Samvisku segja sig frá umfjöllun um ágreiningsmál sem hann er sjálfur aðili að, og skal Samviskan ákveða hvort nauðsynlegt sé að viðkomandi víki alfarið úr nefndinni.

Hver félagsmaður skal ekki sitja sem aðalmaður og varamaður lengur en tólf ár í hverri stjórn og ekki gegna formennsku í hverri nefnd lengur en átta ár. Félagsmaður sem er ekki kjörgengur í eina stjórn af þessum sökum er áfram kjörgengur í aðrar nefndir.