Ítarefni:

Umhverfis og loftslagsmál eru siðferðis- og mannúðarmál sem snerta alla og ber okkur að taka skýra afstöðu til þeirra. Sú hnattræna hlýnun sem við horfum fram á kallar á að lýst sé yfir neyðarástandi í loftslagsmálum og brugðist við með byltingarkenndum kerfisbreytingum.
Kapitalískt markaðshagkerfi, sem hvetur til hámarks framleiðslu og hámarks gróða, er stærsti óvinur vistkerfisins og stærsti orsakaþáttur þeirra loftlagsbreytinga sem við stöndum frammi fyrir. Framleiðsluhættir stórfyrirtækja og neysluhættir fólks í dag ganga óhjákvæmilega á náttúruna og bregðast þarf við þessu með viðurlögum og öflugum eftirlitsstofnunum. Lausnir svokallaðs “græns kapítalisma” og einstaklingsmiðaðrar nálgunar í anda nýfrjálshyggju virka ekki til þess að berjast gegn loftslagsvandanum. Það er  mikilvægt að vekja almenning til meðvitundar um að draga úr neyslu, nýta og endurnvinna en raunverulegi vandinn liggur í framleiðsluenda vörunnar. Áhersla regluverksins þarf að vera á framleiðslu og innflutningi en síður á að „refsa” neytandanum fyrir að neyta þess er þegar hefur verið framleitt.

Efla skal innlenda framleiðslu og stefna að sjálfbærara samfélagi. Hætta innflutningi á vörum sem hægt er að framleiða við innlend skilyrði. Efla skal innlenda grænmetis- og ávaxtaræktun sem og baunaræktun og korn með niðurgreiðslu hins opinbera á grænni orku. Reynt verði að fækka milligönguliðum eins og kostur er og gefa neytanda greiðan aðgang að framleiðanda matarins. Að njóta hollra, lífrænna matvæla hefur ekki verið efnahagslega á færi allra. Mikilvægt er að tækifærin til að lifa heilbrigðu lífi sem og að stunda náttúruvernd fari ekki eftir stétt eða stöðu fólks í samfélaginu.

Eftirlitsstofnanir skulu sinna sínu hlutverki og lög og viðurlög virk og virt. Efla þarf Umhverfisstofnun, samræma eftirlit og tryggja að verkferli sé skýrt og gagnsætt. Vinna skal gegn “grænþvotti” fyrirtækja og tryggja að kolefnisjöfnun sé ekki unnin á röngum forsendum. Efla þarf upplýsingastreymi og koma í veg fyrir að fjárhagslegir hagsmunir stýri umræðunni. Einnig skal efla aðgengi fólks til þátttöku í umhverfismálum og gera stefnumótun og ákvarðanir lýðræðislegri.

Ríki og sveitarfélög eiga að sjá til þess að íbúar geti sinnt ábyrgri sorplosun. Flokkunartunnur og moltukassar þurfa að vera við hvert hús í nánustu framtíð.

Vinnsla á plasti gengur á jarðefnaforða okkar og mengar lífríkið. Breyta þarf neysluvenjum og hætta einnota neyslu sem fyrst. Taka skal aftur upp notkun á glerflöskum og öðrum endurnýtanlegum efnum.

Setja þarf lög sem hamla stórmörkuðum, stofnunum og fyrirtækjum að urða matvæli sem ganga af og koma upp kerfi sem skilar sér í nýtingu þessara matvæla þar sem þeirra er þörf og komið í veg fyrir offramleiðslu og ofskömmtun. Auðvelda skal allt rekstrarumhverfi í kringum endurnýtingu og viðgerðir svo draga megi úr offramleiðslu á vörum svo sem raftækjum og fatnaði og auka neytendavernd þegar kemur að endingu og gæðum vöru. Þannig skal stuðlað að betri nýtingu og minni urðun.

Almenningssamgöngur þarf að stórbæta og reka þær með því sjónarmiði að þær séu sjálfsögð þjónusta við íbúa alls landsins og lykillinn að því að draga úr mengun en ekki með því markmiði að rekstur þeirra standi undir sér eða skili hagnaði. Olíuframleiðsla er stórt vandamál og framleiðsla rafknúinna ökutækja er einnig mengandi og gengur hratt á auðlindir jarðar. Arðrán og eyðilegging vistkerfa er óhjákvæmilegur fylgifiskur þessarar framleiðslu og erfitt er að skorast undan því að hugsa þessi mál á hnattræna vegu. Það að skipta út orkugjöfum, eða skipta yfir í rafbíla er því ekki heildarlausn, heldur þarf að hugsa heildrænt og gera almenningssamgöngur að betri kosti og einkabílinn óþarfan fyrir flesta en þó má einnig auðvelda fólki að breyta farartækjum sínum og gera þau náttúruvænni svo sem með metani.

Það er mikilvægt markmið að draga úr flugi, enda er hér um mjög mengandi samgöngumáta að ræða. Þó ber að hafa í huga að við búum á eyju í talsverðri fjarlægð frá flestum áfangastöðum og hætt er við að takmörkun á flugferðum í formi kvóta og skatta bitni verst á hinum efnaminni sem þegar eiga erfiðast með að nýta sér flugferðir. Alla takmörkun á flugi þarf að skoða með þetta í huga og beina sjónum að þeim flugfélögum sem hingað fljúga og horfa til nýtingar ferða. Sérstaklega þarf að takmarka umferð herflugvéla, einkaflugvéla, útsýnisflugvéla og flugumferðar sem mengar hlutfallslega mikið miðað við fjölda farþega.

„Svartolía“ er samheiti yfir þungar og seigar olíur sem geta innihaldið hátt hlutfall brennisteins og er svartolía m.a. notuð í skipasiglingum. Hún mengar meira en annað eldsneyti og losarr mikið af sóti út í andrúmsloftið er hún brennur. Flest skemmtiferðaskip brenna svartolíu en við bruna hennar losnar mikið magn sótagna út í andrúmsloftið. Slíkar agnir eru skaðlegar heilsu manna og er loftmengun af þessu tagi talin ábyrg fyrir dauða milljóna manna um allan heim árlega. Hægt er að rækta repju í framleiðslu á lífdísli og nota hann á skipaflotann okkar. Við höfum landsvæðið til þess og kunnáttuna til að vinna lífdísil. Repjan auk þess kolefnisjafnar tvisvar sinnum meira en það sem verður til við brunann á lífdísli.

Arðrán og eyðilegging vistkerfa í „hinu hnattræna suðri“ eru samhangandi hnattvæddum kapítalisma, loftslagsvandanum og umhverfis- og auðlindavandanum sem við stöndum frammi fyrir í dag. Arðrán fyrri kynslóða hefur aukið velmegun Vesturlandabúa og á meðan verða fátækustu löndin oftast verst úti. Ofræktun og útrýming skóga í þeim tilgangi að skapa ræktarland undir sérstakar tegundir grænmetis fyrir neytendur á Vesturlöndum hefur raskað lífi og fæðuöryggi fólks um allan heim. Útrýming skóganna veldur loftslagsbreytingum sem koma fram i þurrkum, flóðum, mengun og röskun á vistkerfinu sem aftur orsakar fólksflótta frá þeim svæðum sem ekki lengur eru byggileg. Það er því ekki einungis okkar samfélag sem við þurfum að horfa til, heldur þarf að rýna í framleiðslukeðjuna og huga að öllu fólki sem kemur að henni og þann fórnarkostnað sem hún ber með sér. Þessi málefni þurfa alltaf að vera hugsuð í hnattrænu samhengi og okkur ber að átta okkur á forréttindastöðu okkar og sýna fulla samstöðu með fólki í öðrum löndum.

Stefna samþykkt 13.10.2019